Metallurgiya oltin asri: o'zbek ustalari tarixni qanday yaratgan

Qadimgi erituvchilardan zamonaviy muhandislargacha: asrlar osha sayohat

O'zbekiston, qadimiy sivilizatsiyalar va boy tabiiy resurslar mamlakati, ming yillar davomida metallurgiya rivojlanishining markazi bo'lib kelgan. Keling, tarix bo'ylab qiziqarli sayohatga chiqaylik va ushbu sohaning rivojlanishiga bebaho hissa qo'shgan buyuk shaxslar bilan tanishaylik.

Qadimiy ildizlar va ilk kashfiyotlar

O'zbekistonda metallurgiya tarixi uzoq o'tmishga borib taqaladi. Neolit davrida, taxminan 6000 yil oldin, qadimgi ustalar metallarni qayta ishlash san'atini o'zlashtirishni boshlaganlar. Markaziy Qizilqumdagi Buqontov tog'larida topilgan arxeologik topilmalar bronza davrida rivojlangan mis eritish ishlab chiqarishi mavjud bo'lganligidan dalolat beradi [Al-Beruniy: qomusiy olim va mineralog

Metallurgiyaga ilmiy yondashuvni rivojlantirishda buyuk olim Abu Rayhon al-Beruniy (973-1048) asosiy shaxslardan biri bo'ldi. Uning "Mineralogiya" asari o'z davrining metallar va minerallar haqidagi bilimlarning haqiqiy qomusi bo'ldi. Al-Beruniy oltin, kumush, mis va boshqa metallarning xususiyatlarini, shuningdek, ularni qazib olish va qayta ishlash usullarini tasvirladi.

Ulug'bek: astronom va ilm homiysi

Mirzo Ulug'bek (1394-1449), buyuk Temurning nabirasi, garchi metallurg bo'lmasa-da, ma'rifatparvar hukmdor va olim sifatida Samarqandda aniq fanlar va texnologiyalarning rivojlanishiga hissa qo'shdi. Uning saroyida eng yaxshi ustalar, jumladan, aniq astronomik asboblar yasagan metallurglar ishlagan.

Buyuk Ipak yo'li davri

O'rta asrlarda O'zbekiston Buyuk Ipak yo'lidagi muhim markazga aylandi. Samarqand, Buxoro va Xiva shaharlari o'zlarining hunarmand-ustalari, jumladan, metallurglar bilan mashhur edi. Ularning bronza, mis va oltindan yasalgan buyumlari butun Osiyo va Yevropada yuqori baholangan.

Zamonaviy pionerlar

XX asrda O'zbekistonda metallurgiya rivojlanishi yangi bosqichga ko'tarildi. Bunda O'zbekiston FA Geologiya va geofizika instituti asoschisi akademik Habib Abdullayev (1912-1962) alohida rol o'ynadi. Uning geologiya va mineralogiya sohasidagi tadqiqotlari mamlakat zamonaviy metallurgiya sanoati uchun poydevor bo'ldi.

Navoiy kon-metallurgiya kombinati: yangi davr

O'zbekiston metallurgiyasining rivojlanishidagi eng muhim bosqich 1958 yilda Navoiy kon-metallurgiya kombinatining tashkil etilishi bo'ldi. Uning yaratilishi boshida Nikolay Kucherskiy (1934-2019) kabi buyuk mutaxassislar turgan, u 1985 yildan 2008 yilgacha kombinatga rahbarlik qilgan va uning rivojlanishi hamda modernizatsiyasiga ulkan hissa qo'shgan [O'zbekiston metallurgiyasining kelajagi

Bugun o'zbek metallurglarining yangi avlodi o'z ajdodlarining shonli an'analarini davom ettirmoqda. Professor Saidaxror G'ulomov kabi zamonaviy tadqiqotchilar va muhandislar rudalarni qayta ishlash va metall ishlab chiqarishning innovatsion texnologiyalarini ishlab chiqmoqdalar, bu esa O'zbekistonga jahon metallurgiyasi yetakchilaridan biri bo'lib qolishiga imkon bermoqda.

O'zbekiston metallurgiyasi qadimgi eritish pechlaridan zamonaviy yuqori texnologiyali komplekslargacha uzoq yo'lni bosib o'tdi. Ko'p avlod ustalar va olimlarning mehnati va iste'dodi tufayli bu soha mamlakatning haqiqiy faxriga va iqtisodiy rivojlanishining eng muhim omilga aylandi. Kim biladi, balki bugungi talabalar va yosh mutaxassislar orasida o'zbek metallurgiyasini kelajakda yanada yuqori darajaga olib chiqadigan yangi dohiylar o'sib kelayotgandir.