18 noyabr kuni Toshkentda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining saylovlardan keyingi birinchi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
Ushbu yig‘ilishda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ishtirok etdi.
Yig‘ilishni Markaziy saylov komissiyasi raisi Zayniddin Nizamhodjayev ochdi.
O‘zbekiston Respublikasining Davlat madhiyasi yangradi.
Birinchi yig‘ilish uchun vaqtinchalik kotiblik, Hisob komissiyasi va elektron ovoz berish tizimini nazorat qilish bo‘yicha vaqtinchalik guruh saylandi. Kun tartibi tasdiqlandi. Markaziy saylov komissiyasi raisi Qonunchilik palatasiga saylov natijalari haqida ma’lumot taqdim etdi.
Partiyalar vakillari Kengashining taklifi asosida deputatlar maxfiy ovoz berish orqali Nuridin Ismoilovni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Raisi lavozimiga sayladilar.
Keyin yig‘ilish raisligi Raisga o‘tdi. Rais o‘rinbosarlari saylandi. Beshta siyosiy partiyaning fraksiyalari ro‘yxatdan o‘tgan. Ularning kelishilgan takliflariga muvofiq Qonunchilik palatasida o‘n ta qo‘mita tashkil etildi.
Yig‘ilishda O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev so‘zga chiqdi.
Davlat rahbari o‘z chiqishining boshida deputatlarni saylanganliklari bilan tabriklab, bu xalqimizning yuqori ishonchi va ehtiromining ifodasi ekanligini ta’kidladi.
Shuningdek, hozirgi parlament saylovlari yangilangan Konstitutsiya asosida o‘tkazilgan birinchi saylovlar sifatida tarixga kirganligi alohida ta’kidlandi. Ushbu jarayon birinchi marta aralash saylov tizimi bo‘yicha o‘tkazildi.
Saylovlar natijasida Qonunchilik palatasiga 150 deputat saylandi. Ularning 57 nafari ayollar va 11 nafari 35 yoshgacha bo‘lgan yoshlar. Umuman, pastki palata tarkibi deyarli 60 foizga yangilandi.
So‘nggi besh yil ichida palataning faoliyati ko‘rib chiqildi. Ushbu davrda Konstitutsiya yangilandi, 130 dan ortiq yangi qonunlar qabul qilindi, bu esa avvalgi davrga nisbatan 1,5 baravar ko‘pdir.
Prezident parlament nazorati doirasidan tashqarida qolgan masalalarga ham e’tibor qaratdi. Masalan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir va aniq ijro mexanizmlariga ega qonunlar ulushi pastligicha qolmoqda. Parlament va deputat nazorati hali ham yetarlicha samarali emas. Deputatlarning saylov okruglaridagi faoliyati asosan uchrashuvlar o‘tkazish, shikoyatlarga va savollarga javob berish bilan cheklanadi.
Davlat rahbari Qonunchilik palatasi oldida turgan yangi vazifalar haqida o‘z fikrlarini bildirdi.
Xususan, dialogni kuchaytirish maqsadida har bir qo‘mita huzurida fuqarolik jamiyati vakillari ishtirokida jamoat kengashlarini tashkil etishni taklif qildi.
Parlament qo‘mitalarining ishida nazorat va talablarni o‘rnatish bilan birga, vazirliklar bilan yaqin hamkorlikni o‘rnatish muhimdir. Shuningdek, partiya va fraksiyaviy intizomni kuchaytirish zarur.
Prezident qonun chiqaruvchilik, avvalo, jamiyatning dolzarb muammolarini hal qilishga qaratilishi kerakligini ta’kidladi va bir qator qonun loyihalarini taklif qildi. Ularning orasida – eskirgan joylarda zamonaviy turar joylar qurish, fuqarolarning uy-joy qurilishi uchun ajratilgan mablag‘larini himoya qilish kafolatini ta’minlash, xususiy ta’lim va energiya sohasidagi investorlarni qo‘llab-quvvatlash, majburiy tibbiy sug‘urta joriy etish, franchayzing, kapital bozori va startaplar uchun huquqiy asoslar yaratish, sun’iy intellekt sohasida yuzaga keladigan munosabatlarni o‘rnatish takliflari mavjud.
Oppozitsiyani faollashtirish maqsadida parlament oppozitsiyasining kafolatlangan huquqlarini 3 dan 6 taga oshirish, shu jumladan, ularga bir qo‘mita raisi va ikki qo‘mita o‘rinbosari lavozimlarini berish, shuningdek, “hukumat soati” doirasida savollar berish va parlament so‘rovlarini kiritish uchun qo‘shimcha huquqlar berishni taklif qildi.
Shu bilan birga keng, sifatli parlament nazoratiga o‘tish zarurligi alohida ta’kidlandi. Jumladan, yangilangan Konstitutsiyaga muvofiq, Davlat byudjetining ijrosini nazorat qilish Qonunchilik palatasining o‘ziga xos vakolatidir. Shu munosabat bilan, palataning ushbu yo‘nalishda faoliyatini kuchaytirish zarur, jumladan, Davlat byudjeti bo‘yicha barcha hisobotlarni palataga faqat Byudjet kodeksida nazarda tutilgan audit xulosasi bilan birga taqdim etish amaliyotini joriy etish.
Davlat rahbari deputatlar investitsiya dasturlarini tayyorlashda ishtirok etishlari va ularning fikrlarini hisobga olishlari kerakligi muhimligini ta’kidladi. Bundan tashqari, 2025 yildan boshlab, hududlarda yer, mulk va aylanma soliqlardan tushumlarning to‘liq hajmini saqlab qolish, shuningdek, daromad solig‘idan tushumlarning 50 foizini qoldirish taklif qilindi.
Fuqarolar tashabbuslarini faol qo‘llab-quvvatlash maqsadida Qonunchilik palatasi huzurida Jamoat tashabbuslari bo‘yicha Parlament komissiyasini tashkil etish taklif qilindi.
Parlament diplomatiyasi davlatning tashqi siyosati uchun muhim vositadir. Bunday aloqalarni rivojlantirish maqsadida pastki palatada Jahon savdo tashkiloti bilan qonun hujjatlarini uyg‘unlashtirish, iqlim o‘zgarishining salbiy oqibatlarini yumshatish va “yashil” iqtisodiyotga o‘tishni tezlashtirish masalalari bo‘yicha parlament komissiyalarini tashkil etishni taklif qildi.
Prezident O‘zbekiston kabi 37 milliondan ortiq aholisi bo‘lgan katta mamlakat parlamentiga a’zo bo‘lish katta sharaf ekanligini ta’kidladi.
– Deputat – bu xalqning xizmatkori, hammaga namuna, yuqori darajadagi siyosiy madaniyat va bilimlarga ega inson, Vatanini chin dildan sevuvchi kishi. Tinchlik, o‘zaro tushunish va kelishuvni mustahkamlashda, oila, mahalla va jamiyatda, yoshlarni vatanparvarlik